Mentale weerbaarheid voor onze projectkinderen in Peru

Afbeelding1

De COVID-pandemie en de bijbehorende maatregelen -als het dragen van mondmaskers, de lockdowns en schoolsluitingen- hebben wereldwijd grote impact op de mentale weerbaarheid en gezondheid van kinderen gehad; en hebben dat nog steeds.
Ter illustratie delen we een aantal cijfers uit de VS over de impact van schoolsluitingen. Helaas zijn deze cijfers universeel: 37% van de middelbare scholieren had in 2021 problemen met hun mentale gezondheid, 44% voelde zich blijvend verdrietig en angstig in 2022 in vergelijking tot 2019, zelfmoordpogingen verhoogden (bij meisjes van 12-17 jaar is dit zelfs meer dan 50% gestegen). 56% van de scholen rapporteerde wangedrag van leerlingen. Bij overheidscholen zorgde het ook voor meer laaggeletterdheid, beperktere kansen op werk, hogere armoedepercentages en sombere toekomstperspectieven in vergelijking tot prive-scholen die sneller en langer open bleven.

StartUp4Kids is, zoals jullie weten, in een aantal landen actief op overheidsscholen en we merkten dat de kinderen in Peru het zwaarst getroffen zijn. Vandaar dat we hier het pilotproject gestart zijn met Sjouke Ummels van Superhero Academy met de ambitie om dit project vervolgens te kunnen uitbreiden naar onze andere projectlanden.

SUPERHERO ACADEMY – EVEN VOORSTELLEN

Veel kinderen en jongeren groeien op onder ingrijpende omstandigheden zoals conflict, moeten vluchten, armoede, mishandeling en Covid-19. Zij worden geconfronteerd met angst, verslechterde mentale gezondheid en vaak het verlies van veiligheid, kansen of zelfs het vertrouwen in een betere toekomst. Deze veelal traumatiserende gebeurtenissen hebben een negatief effect op de ontwikkeling van jeugd, hun functioneren en de maatschappij waarin zij leven.

Sjouke van de Superhero Academy biedt training in een bekrachtigende werkwijze, voor professionals werkend met (getraumatiseerde) kinderen en jongeren. Door middel van deze trauma-sensitieve aanpak worden weerbaarheid, mentale gezondheid, identiteitsontwikkeling en toekomstperspectief in kinderen versterkt. Waarbij goed voor jezelf zorgen als professional de eerste stap vormt in het zorgen voor kinderen.

VIDEO’S EN WERKBOEKEN

In 2022 heeft Sjouke speciale Engelstalige video’s opgenomen voor StartUp4Kids, waarin zij kennis en kunde deelt over het (re-)creëren van een sociaal veilige leeromgeving, zodat kinderen zich weer zo optimaal mogelijk kunnen ontwikkelen. Hoe kunnen de professionals hun werk en de leeromgeving het beste vormgeven, om de kinderen de juiste steun en begeleiding te geven na deze impactvolle tijd? Om deze kennis en tools naar de eigen werkpraktijk te vertalen en te reflecteren op het eigen handelen van de professional, ontvingen zij hier ook een werkboek bij.

De volgende onderwerpen komen aan bod in de video’s:

  • Persoonlijke zelfzorg
  • Professionele zelfzorg
  • Sociale veiligheid
  • Psychologische behoeften voor groei en ontwikkeling
  • Motivatie
  • Veerkracht
  • Individuele empowerment
  • Een rolmodel zijn

De video’s zijn, na de Spaanse naynchronisatie, lancering en presentatie van dit initiatief door Gabriela Salinas en het programmateam van onze partner FINCA in Peru, verzonden via drie WhatsApp-groepen. Deze Whatsapp-groepen met schooldirecteuren en leerkrachten, zijn opgezet door de teamleden die het project coördineren.

Er zijn bijbehorende werkboeken met werkbladen aan alle leraren van de 20 scholen overhandigd met uitleg hoe deze boeken te gebruiken voor hun persoonlijke reflecties en notities.

HET GEZAMENLIJK BESPREKEN VAN DE VIDEO’S

Aan het programma van Superhero Academy hebben 20 scholen deelgenomen met in totaal 146 leraren. Zij hebben regelmatig deelgenomen aan de gespreksbijeenkomsten over de inhoud van de video’s. Hierbij moet vermeld worden dat ook gymnastiekleraren meegedaan hebben aan dit initiatief.

Van het totale aantal leraren zijn er 138 die in een WhatsApp-groep zitten. Via de WhatsApp-groepen zijn de video’s verzonden en vond de communicatie met de leraren en schooldirecteuren plaats. De coördinatie is verzorgd door de mentoren van FINCA Perú en door de schooldirecteuren.

Voor het gezamenlijk bespreken van de video’s is een monitoringformulier gebruikt, waarop de data van de bijeenkomsten van juli tot december 2022 en de beschrijving van het proces zijn vastgelegd. Zo was het mogelijk het verzenden van de video’s en het gezamenlijk bespreken in alle 20 onderwijsinstellingen tot een goed einde te brengen. Er zijn positieve resultaten behaald: de inhoud van het aangeboden materiaal is beoordeeld en er was ruimte voor reflectie, waardoor de inhoud beter begrepen kon worden, doordat men ervaringen met elkaar kon delen.

Tabel 01. Samenvatting monitoring Super Hero Academy

UGEL Deelnemende scholen Deelnemende leraren WhatsApp deelnemers
CANGALLO 8 59 53
HUAMANGA 7 39 39
VILCAS 5 48 46
20 146 138

UITDAGINGEN

  • Enkele leerkrachten hebben hun WhastApp-groep verlaten. Zij delen hun telefoon met hun kinderen en die waren niet op de hoogte van het bestaan van de chatgroep “Superhero Academy”. Daarom is tijdens de uitvoering van het programma de chatgroep na overleg met de school opnieuw opgestart.
  • Sommige leraren zeiden in het begin dat de video’s niet erg didactisch waren en dat ze video’s met meer tekeningen hadden verwacht om de aandacht van de leraren beter vast te houden. Maar nadat ze de inhoud hadden besproken, vonden ze de video’s belangrijk en de inhoud waardevol.
  • In het begin werd voorgesteld het gezamenlijk bespreken van de video’s door de schooldirecteur of onder leiding van een leraar te laten doen. Dit is op vier scholen gedaan (Chuschi, Chanquil, Compañía en Churipampa), bij de overige scholen werkten de leraren onder leiding van de mentoren van onze partner.
  • Op sommige scholen hebben enkele leerkrachten beperkte toegang tot technologie (smartphones, WhatsApp, YouTube, internet), waardoor deze leerkrachten de video’s voor het eerst zagen op de dag van de gespreksbijeenkomsten.
  • Sommige schooldirecteuren toonden weinig leiderschap. Zij stelden het delen van de video’s uit vanwege vakanties, geplande vergaderingen, de verjaardag van de school en andere gebeurtenissen. Daarom zijn per gespreksbijeenkomst soms twee of drie video’s behandeld.

SUCCESSEN

  • Tijdens de gespreksbijeenkomsten hebben de leerkrachten beloofd om de video’s na het gezamenlijk bespreken van de inhoud ook in de thuissituatie in de praktijk te brengen. Ze waren het er over eens dat het materiaal helpt om na te denken over persoonlijke en professionele zelfzorg, voor hen een nieuwe ervaring na het bekijken en bespreken van de filmpjes.
  • De leraren stonden open voor het gezamenlijk bespreken van de video’s, er was openheid en bereidheid om mee te doen.
  • Het is gelukt de werkboeken bij alle betrokken leerkrachten te bezorgen, aan de eindbijeenkomsten hebben leerkrachten deelgenomen met de door hen ingevulde werkboeken.
  • Er is geoefend met het inlassen van actieve pauzes om energie op te laden en het uitwisselen van nieuwe tips om de zelfzorg te verbeteren.
  • Directeuren van vier onderwijsinstellingen in Chuschi, Compañía, Churiapampa en Chanquil waren bij de bijeenkomsten waarin de video’s gezamenlijk besproken werden, aanwezig en hebben bijgedragen aan de monitoring.
  • De leerkrachten zijn tevreden en dankbaar over de gedeelde informatie, ze erkennen het belang van het werken aan het sociaal emotionele aspect. De video’s hebben hen geholpen om hun kennis en bewustzijn te vergroten om hun zelfzorg en hun eigen emotionele gezondheid te verbeteren, ze erkennen dat deze hulpmiddelen belangrijk zijn om sociaal emotionele aandacht aan hun leerlingen te geven.

VERVOLG

En eindelijk is het zover. In juni reist Sjouke af naar Peru om het team van FINCA Perú, Mama Alice en Los Gorriones (twee lokale organisaties met Nederlandse roots) te trainen in traumasensitief werken volgens het train-de-trainer principe. Ook zal er een dag plaatsvinden waar schooldirecteuren en leerkrachten aanwezig zijn om een persoonlijke training te ontvangen.

Na het bezoek van Sjouke volgt nog een programma dat doorgezet kan worden in de rest van het jaar. Dus wordt vervolgd!

SUCCESVERHALEN

Prof. dr. ir. Oscar Galindo (School Compañia): “Wat was het interessant om samen aan de video’s in een gespreksgroep te werken, want het was versterkend, allereerst voor onszelf; we behandelen zelfzorg, professionele zelfzorg, hoe we een sociaal veilige omgeving zouden moeten creëren, psychologische behoeften en motivatie. Het debat en de reflectie werden aangemoedigd, zodat de vastberadenheid om met leerlingen te werken vergroot werd”.

Micaela Bastidas (School Demetria): “Zeer interessante video’s. Deze richtlijnen helpen ons onze emoties onder controle te houden. Motivatie is in alle opzichten erg belangrijk voor het effectief ontwikkelen van een manier van leren met de leerling. Meer video’s alsjeblieft!”

Natalia (School in Collpacucho): “We moeten allemaal onze emotionele beperkingen respecteren, niet denken dat we de beste zijn, we moeten erkennen dat we beperkingen hebben en gaan voor teamwerk. Dit kan bijvoorbeeld een rol spelen om iemand anders aan te vullen, daarom moeten we werken als een team, zodat we het samen super doen, we moeten onze beperkingen erkennen en ook rekening houden met de verwachtingen en kennis van ieder van de collega’s.”